Viewing: Düşünme Hataları
Eylül 9, 2014
Neden kaytarmayı bu kadar çok seviyoruz?
Hepimiz kaytarmayı çok severiz. Tıpkı benim şu anda yaptığım gibi. Peki neden kaytarmayı çok seviyoruz? Sorunun yanıtı bizim aslında birden fazla “ben”den oluşmamız. Bugünkü ben hakkındaki algılarımız gerçekten çok farklı olabildiği gibi; gelecekteki “ben” hakkında da çok yanılıyor olabilirim. O kadar ki, gelecekteki “ben”, tamamen bana yabancı birisi gibi gelebilir. Kaytardığımız zaman, yapmamız gereken işi başkasına devrediyoruz; o başkası gelecekteki “ben”den başkası değil oysa. Gelecekteki ben ile bugünkü ben arasındaki ilişkinin güçlendirilmesinin; daha iyi kararlar almak için şart olduğunu…
Posted in Beyin, Düşünme Hataları, Genel, Ruh Halleri | By Urbanhobbit
Eylül 9, 2014
Güvercinler de kumar oynadıkları zaman insanlar gibi oynuyorlarmış…
Biliminsanları daha önce maymunlara fahişelik öğretmişlerdi. Şimdi de kumara alıştırmışlar. University of Warwick’ten Ed Ludvig güvercinleri kullanarak bir deney yapmış. Farklı renklerdeki kapıların arkasında farklı miktarda kuş yemi koymuşlar. Bazı kapılardaki yem miktarları hemen hemen sabitken (3’e 1), diğer kapılar daha riskliymiş (4’e 2 ya da 2’ye 0). Aynı deneyi, bu kez bilgisayarla ve yemeksiz olarak insanlarla da yapmışlar. Sonuçta güvercinlerin ve insanların benzer şekilde davrandıkları ortaya çıkmış: Hem insanlar hem de güvercinler daha riskli kapıları tercih etmişler… Devamı bu…
Posted in Beyin Çalışmaları, Düşünme Hataları | By Urbanhobbit
Mart 23, 2014
Karar Vermenin Zihinbilimi: Sadece 30 Saniye…
Aydınlanma çağı felsefecileri insanın akıl yoluyla gerçekliği kavrayabileceğini iddia ederler. Bahsettikleri akıl, ileri derecede gelişmiş bir abaküsle, günümüzün cep telefonu arasında bir yerdedir. Her şeyi anlayabilen, tartabilen ve sağlıklı hesaplar yapabilen bir akıl. Yaşam bu akıldan nasibimizi almadığımızı gösteriyor. Peki nasıl karar veriyoruz? 30 Saniye ayırıp öğrenin. See on Scoop.it – With My Right Brain The Neuroscience of Decision Making Explained in 30 Seconds Wired For instance, Daniel Kahneman demonstrated with Amos Tversky that the negative emotional impact of…
Posted in Düşünme Hataları, Genel | By Urbanhobbit
Mart 2, 2014
İknanın önündeki 9 engel ve bu engelleri aşmanın yolları…
Bazen iletişim dediğimiz şey karşımızdakini ikna etmeye çalışmaktan ileri gidemiyor. Bu konularda kafa yoran bilimi insanları ikna etmeyi davranış değişikliğine yol açmaya çalışmak olarak tanımlıyorlar. Peki neden her seferinde ikna edemiyoruz insanları. 1) İnsanlar daha önce karşılaştıkları argümanlarla ikna olamıyorlar, daha önceki tartışmalar aşı etkisi yapıyor, 2) İnsanlar ikna edilmeye çalışıldıklarını hissettiklerinde, kalkanları yükseltiyorlar 3) İnsanlar ne yapmaları gerektiği söylendiğinde ters reaksiyon veriyorlar 4) Tartışma sonrasında “reality check” denen bir süreyi kararlarını sorgulamaya ayırıyorlar 5) Karşı argümanlarda daha sıkı sarılıyorlar,…
Posted in Düşünme Hataları, Genel | By Urbanhobbit
Mart 2, 2014
Erasmus ve Kahnemann elele, ya da rasyonelliğin imkansızlığı üzerine…
Rasyonel insan aydınlanma düşüncesinin belkemiği. Serbest piyasa metaforu ve demokrasi gibi modern dünya icatları da bireyin akılcılığı varsayımı üzerine kurulmuşlar. Son dönemde popüler olan davranışsal ekonomi bireyin rasyonelliği konusunda sayısız soru işareti ortaya koyuyorlar. Peki, akıldışı olduğumuzu anlamak için bu kadar beklememiz mi gerekiyordu? Aydınlanma çağı düşünürlerinden Erasmus, 1509 tarihli “Deliliğe Övgü” adlı çalışmasında bizim bildiğimiz akılcı insan konusunda soruları sormuş bile. Erasmus’un delilik listesinde Kahnemann’ın “iyimserlik yanılgısı” başta olmak üzere çok sayıda yanılgıyı bulabiliyoruz. Keşke serbest piyasa veya demokrasi…
Posted in Düşünme Hataları, Genel, Yanılgılar | By Urbanhobbit
Mart 1, 2014
Kaytarmanın zihinbilimi ve çözümü..
Kaytarmak her zaman eğlencelidir. Özellikle önünüzde tamamlaması gereken devedişi bir iş varsa, her tür alternatif cazip gelir. Buna kaytarma diyoruz ve aslında her zamanki gibi sevgili dopamin ile doğrudan ilişkili. Önümüzde tamamlamamız gereken bir iş olduğunda, kendimizi sıkışmış hissediyoruz. Internet, twitter, Facebook, bir küçük kahve molası, yemek pişirmek, ev boyamak, ev taşımak; bütün bunlar o anda yapmamız gereken işten çok daha cazip geliyor. Çünkü bu tür işler, tamamlaması vakit alan zorlu işimizden çok daha hızlı -şimdi- bizi ödüllendiriyorlar ve beynimiz dopamin bayramı yapıyor. Bunu…
Posted in Düşünme Hataları, Genel | By Urbanhobbit
Şubat 11, 2014
Yanlış İnançlarımızın Zihinbilimi…
“Bazı inançlar doğru, bazıları yanlışken; insanlar hala nasıl yanlış inançlara saplanıp kalıyorlar, neden doğruları görmüyorlar?” Herkes bu soruyu bir gün kendisine sormuştur eminim, özellikle doğru inançlar kendisine gün ışığı kadar sarihken. Ama var bir mantığı. Araştırmalara göre ABD vatandaşlarının yüzde 18’i Dünya’nın Güneş etrafında döndüğünü düşünüyorlarmış. Obama’nın müslüman olduğunu düşünenlerin oranı da yüzde 10’muş. Ülkemizde bu oranlar daha yüksektir kesin. İnsanların yanlış inançlarını düzeltmemelerinin nedeni beyninin çalışma mekanizmasında yatıyor. Öğrendiğimiz herşey beynin hippocampus adı verilen bölgesinde depolanıyor. Ve zaman içerisinde…
Posted in Beyin Çalışmaları, Düşünme Hataları | By Urbanhobbit
Şubat 11, 2014
Sherlock Holmes da hata yaparsa artık…
Bu dünyada kurgu ve gerçek kişiler arasında hata yapmasını beklemediğimiz bir insan varsa, o da dedektiflerin şahı Sherlock Holmes’tur. Tabii nevzuhur Holmes’lardan bahsetmiyoruz. Oysa Holmes hikayelerinin dikkatli bir okuması, şanlı dedektifimizin de bizim her gün yaptığımız algı hatalarından muzdarip olduğunu gösteriyor. Ekteki yazıda detaylı tartışıldığı üzere, Holmes ne gibi hatalar yapmış bakalım? Düşlerimiz deneyimlerimizle sınırlı. Deneyimlemediğimiz birşeyi düşlememiz mümkün değil. Gördüğümüzü düşündüğümüz şey, muhtemelen geçmişte gördüklerimizden biri. Dolayısıyla, daha önce görmemişseniz, gördüğünüzü düşünemezsiniz! Hepimizin kör noktaları bulunur. Bazı şeyleri sistematik…
Posted in Beyin Çalışmaları, Düşünme Hataları, Genel, Kısayollar | By Urbanhobbit